کوه خواجه یا اوشیدا زابل

کوه خواجه یا کوه خدا ،سرای ابراهیم و اوشیدا نام خود را از آرامگاه خواجه مهدی از دوستداران خاندان علوی که بر فراز کوه قرار دارد،گرفته است.کوه خواجه در میان ادیان سه گانه کهن شامل اسلام ،مسحیت و زرتشت در ایران باستان از اهمیت و قداست زیادی برخوردار بوده است.کوه خواجه تنها کوه طبیعی با ارتفاع تقریبی 609متر از سطح دریا در منطقه سیستان ،ذوزنقه شکل و از سنگ های بازالت سیاه رنگ تشکیل شده،در هنگام پرآبی ،جزیره کوچکی درمیان دریاچه هامون تشکیل میدهد.کوه خواجه سیستان ،7دوره زیرین پارینه سنگی جدید دارد و ششمین مکان در ایران با اثاری از این دوره و قلعه ای عظیم و دژ شهری منحصر به فرد از دوره اشکانیان و ساسانیان است که به تخت جمشید خشت و گل شهرت یافته و تنها نمونه ی دژ شهر های اشکانی باقی مانده در ایران است.قدیمی ترین اثار تاریخی شناسایی شده در کوه خواجه مربوط به قطعات سفال از دوره هخامنشی بوده است.مجموعه قلعه و کاخ های کوه خواجه اثار متعددی از دوره ساسانی و اشکانی دارد و شامل مجموعه کاخ ها،قلعه کهک کهزاد ،قلعه چهل دختر،قلعه سرسنگ،آرامگاه خواجه غلطان،ساختمان پیر گندم بریان،خانه شیطان ،بناهای منفرد آرامگاهی و قبور اسلامی است. آتشکده اوشیدا آشتکده اوشیدا از مهمترین و شاخص ترین بناهای قدیمی که زمان ساخت آن سده یکم میلادی باز میگردد و دارای یک تالار مرکزی در وسط و راهروهایی در اطراف است که در نهایت به ورودی اصلی ختم میگردد و مطابق با سبک چهارطاقی ساخته شده است و شامل بخش تهای آتشدان،اتاق طواف،رواق هایی با طاق ضربی است. کاخ اوشید کاخ اوشیدا در کوه خواجه توسط سکاهایی که در 110 پیش از میلاد در شرق ایران حکومت میکردند،ساخته شده به کاخ رستم ،کاخ گندافره و کاخ سه مغ،معروف بوده است.کاخ اصلی در ناحیه مرتفع تر با حیاط وسیعی در پیرامون بنا شده است.ورودی جنوبی،دهلیزی با طاق ضربی است و در سمت غرب و شرق ،ایوان های بزرگی که سقف های ضربی دارند و رو به حیاط باز میشوند،پشت ایوان ها،اتاق هایی است که سقف آن ها نیز بشکل ضربی است.باتوجه به آثار کاخ دوبار بنا شده است،نخستین مرحله به دوره پیش از ساسانی،سده اول میلادی و مرحله دوم در اوایل دوره ساسانی ،سده سوم میلادی است. گالری اوشیدا تالار یا گالری،دهلیز و راهرویی در نزدیکی آتشکده و دروازه شمالی است که با نقاشی های رنگی پوشیده شده است.نقاشی دیواری رنگی سه مغ یا سه پادشاه ،نقش شاه و ملکه تصاویری از بزرگان ،برج و باروهای قلعه ،نقش ایزد بالدار عشق یونانی یا اروس سوار بر اسب،نقش شخصی که پشت پلنگ سوار شده،بندبازی که روی سرش ایستاده و گروه مشغول به نواختن آلات موسیقی و رقص ،از نقوش به دست آمده دهلیز است. قلعه کک کهزاد قلعه کهک کهزاد در دو طبقه و مربوط به دوره اشکانیان تا ساسانیان است و با توجه به موقعیت خاص منطقه به یک دژ نظامی شبیه است. کهن دژ قلعه خشت و گلی کهن دژ با ارتفاع پنج ونیم متر از آثار قدیمی منطقه سیستان ،مجموعه حصار های اطراف کوه خواجه و مکانی مذهبی که بیشتر در زمان اجرای مراسمات مذهبی مورد استفاده قرار میگرفته است. قلعه چهل دختر قلعه چهل دختران یا کرچک چهل گنجه ،مربوط به دوره ساسانیان و در بخش شیب آب ،روستای کوه خواجه روی سکوی سنگی بزرگی قرار دارد که سنگ های تشکیل دهنده آن،توسط خاک رس به هم متصل شده اند.این اثر در سال 1384 خورشیدی ،به عنوان یکی از اثار ملی به ثبت رسیده است. قلعه چهل دختر قلعه چهل دختران یا کرچک چهل گنجه ،مربوط به دوره ساسانیان و در بخش شیب آب ،روستای کوه خواجه روی سکوی سنگی بزرگی قرار دارد که سنگ های تشکیل دهنده آن توسط خاک رس به هم متصل شده اند.این اثر در سال 1384 خورشیدی به عنوان یکی از اثار ملی ایران به ثبت رسیده است.