حرم امام رضا (ثبت ملی)

حرم امام رضا،مدفن امام هشتم و مجموعه ای از مسجد ها ،آرامگاه ها و رواق ها و صحن ها و کتابخانه و موزه است که آرامگاه امام رضا کانون این مجموعه محسوب میشود.دو بخش مسجد بالاسر،سده 5 هجری و مسجد گوهر شاد ،سده 9 هجری از مهمترین بناهای مجموعه است .به طور کلی بناهای مجموعه حرم در دوره های مختلف بعد از اسلام از دوره ساسانی به تدریج ساخته و به آن افزوده شده است.گنبد حرم از نوع دو پوسته است که پوسته داخلی را از درون حرم دیده میشود.پوسته بیرونی که در حال حاضر با لایه هایی از طلا پوشیده شده مربوط به سده 9 هجری است. سنگ مزار و ضریح نخستین سنگ مزار امام رضا مربوط به سده 6 هجری است که از جنس مرمر و دارای نقوش محرابی و کلماتی شبیه به خط کوفی بوده است.نخستین ضریح نیز از جنس چوب وطلا و نقره بوده و به دوره صفوی تعلق داشته است. نقاره خانه بنای نقاره خانه دو طبقه دارد ،طبقه زیرین جای گذاشتن طبل ها و شیپور ها و طبقه دوم محل استقرار نوازندگان است.نمای خارجی بنا با کاشی فیروزه ای تزیین شده و پیرامون ایوان آن نرده کشی است.نقاره زنان هفت نفر که سه نفرشان بر طبل می کوبند و چهار نفر در کرنا یا شیپور میدمند. ساعت در مجموعه حرم رضوی،دو ساعت مرکزی وجود دارد که بالای گلدسته ها قرار دارند .یکی از این ساعت ها متعلق به سال 1255 خورشیدی است و در صحن آزادی قرار دارد و دیگری متعلق به سال 1340 خورشیدی است.حدود 200 ساعت هم درحرم و اتاق ها وجود دارد که رسیدگی و کوک کردن آنها بر عهده ی فراشان و خادمان حرم رضوی است. مسجد بالاسر مسجد بالاسر که پس از حرم،کهن ترین بخش مجموعه رضوی و در غرب بقعه امام رضا {ع} وبالاسر ،بین حرم و رواق دارالسیاده در دوره ایلخانی توسط بین غازان خان ساخته شده است.مسجد دارای سه صفه شرقی ،غربی و شمالی که صفه شرقی به حرم مطهر متصل است.در ضلع جنوبی مسجد بالاسر ،محرابی از کاشی معرق،با کاشی هفت رنگ براقی و نقوش اسلیمی و نوشته های برجسته تزیین شده و پیرامون محراب آیه هایی از سوره مبارکه بقره و با خط ثلث ،نقش بسته است.تزئینات و کاشی کاری ازاره مسجد بالاسر،همانند ازاره حرم مطهر و در ادامه آن است.