کتیبه بیستون (ثبت ملی و یونسکو)کتیبه داریوش

سنگ نبشته بیستون از مهمترین و مشهور ترین سند های تاریخ جهان و مهمترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است به مساحت 120 متر مربع به خط میخی و سه زبان پارسی باستان ،بابلی و عیلامی،شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ وو به بند کشیدن یاغیان را بیان میکند.نقش های اثر تاریخی بر سطحی به طول 6 متر و عرض یا ارتفاع 3ممیز20 متر حجاری شده است و شامل تصویر داریوش و کماندار و نیزه داری شاهی و 10 تن شورشگر است که یک تن زیر پای داریوش و 9 تن دست بسته در مقابل او قرار دارند و سرهایش به جز نفر اول بوسیله تنابی به هم وصل شده است و هرکدام لباس مخصوص کشور خور را برتن دارند که آن ها را از دیگری متمایز می سازد .بالای هرکدام نوشته ای است که نام شورشگر  و محل شورش را معلوم میکند.اندازه قد هشت تن از اینان 126 سانتیمتر  و آخرین نفر که سکونخا نام دارد ،با کلاهش 178 سانتی متر است . دراین مجموعه شاه با چهره اصلی و با اندازه حقیقی ینی 181 سانتی متر نشان داده شده ،پای چپ و کمان او که در دست چپش قرار دارد بر بدن گئوماتا که زیر پای او به حال تضرع افتاده ،نهاده شده و دست راست پادشاه به نشانه پرستش بسوی فروهر بلند شده است.زیر نقش ها خطوط فارسی باستان در 5ستون  بطول 9 ممیز 23 و عرض 3ممیز63 متر و  414 سطر قرار دارد.درطرف راست کنار نقوش یک بخش ،کتیبه ایلامی  قرار دارد و بقیه این کتیبه در سمت چپ در امتداد خطوط فارسی باستان  و جمعا 593 سطر درهشت ستون قرار دارد.کتیبه اکدی در قسمت بالای کتیبه سمت چپ عیلامی قرار دارد بشکل ذوزنقه  و دارای 112 سطر است.