موزه ایران باستان (موزه ملی ایران) (ثبت ملی)

بعد از جنگ ها و فتوحات نادرشاه افشار و بازگشت او از هند و به غنیمت اوردن اشیا و جواهرت نفیسی مانند الماس کوه نور و دریای نور و کاوش های باستان شناسی در مناطق شوش،تپه سیلک،تخت جمشید،ایده ساخت موزه  در ایران شکل گرفت که به احداث اولین موزه در زمان قاجار منجر شد.معمار و ایران شناس بزرگ فرانسوی اندره  گدار در دهه 1930میلادی بنای فعلی  موزه ملی ایران را طراحی و ساخت ان را در سال1313 خورشیدی،به دستور رضا شاه اغاز شد.طرح سر در اصلی،برگرفته از فضای معماری دوره اشکانیان و ساسانیان و بصورت طاق یا ایوانی بلند همانند ایوان کسری در تیسفون و کاخ الحضر در شمال عراق است،ساخت سردر را به دو معمار معروف ایرانی به نام های عباس علی معمار و استاد مراد علی تبریزی نسبت میدهند.

در مجموعه موزه ملی ایران،به عنوان بزرگترین ،مهمترین و قدیمی ترین موزه ایران ،بیشترین یافته های باستان شناسی حاصل از کاوش های علمی از دوران پارینه سنگی تا اسلامی در قالب دو موزه {ایران باستان}و {باستان شناسی و هنر اسلامی}به نمایش درامده است.

موزه ایران باستان در سال 1316 خورشیدی در زیرزمینی به مساحت 5500 مترمربع با زیربنای 11000 متر مربع در سه طبقه ساخته شد و از سه قسمت فضای ورودی ،قسمت نمایش دادن اشیا و بخش اداری تشکیل شده است و شامل دو موزه  {بیش از تاریخ ایران}با اثاری از دوران پارینه سنگی قدیم تا اواخر هزاره چهارم پیش از  میلاد و موزه  دوران تاریخی،اثاری از اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد تا پایان دوران ساسانی به نمایش گذارده شده است.

افزایش کاوش های باستان شناسی و کشف اشیای تاریخی بیشمار از دوران های مختلف اسلامی موجب گشایش موزه دوران اسلامی شد.

موزه دوران اسلامی براساس پلانی الهام گرفته از کاخ ساسانی بیشابور،بصورت چلیپایی هشت ضلعی ،با مساحتی حدود 4000 مترمربع و در سه طبقه ساخته شده است.طبقه همکف این بنا ب سالن اجتماعات و سالن نمایشگاه های موقت اختصاص دارد.اثار موزه دوران اسلامی دردو طبقه اول و دوم مشتمل بر 6 تالار بر اساس زمان بندی تاریخی چیدمان شده است.طبقه اول تالارهای قرانی،تیموری،صفوی،افشار،زند و قاجار میباشد و طبقه دوم شامل تالار های صدر اسلام موجود در این موزه برگزیده ای از اثار حاصل از کاوش های علمی یا مجموعه های معتبری چون استان شیخ صفی الدین اردبیلی است.

گنجینه موزه 

در موزه ایران باستان اشیای تاریخی به ترتیب قدمتشان قرار گرفته اند. از قدیمیترین دوران به جدیدترین دوران میرسد.قدیمی ترین اشیا سنگی مربوط به دوران های مختلف پارینه سنگی،بین 800 هزار تا یک ملیون سال قدمت دارند که نشانگر حضور انسان های اولیه در فلات ایران است تا ابزار های سنگی مربوط به 10 هزار سال قبل هم در این بخش قرار دارند.در گنجینه موزه،مجموعه ای بسیار غنی از تاریخ وتمدن ایران مانند اثار اقوام آریایی در فلات پهناور ایران به ویژه هنر برنز لرستان،نقوش نمادین مهرها،تدفین بصورت جنینی در تابوت های سفالی قبر اندود شده ،قانون حمورایی کتیبه ها و حجاری های دوران باشکوه هخامنشی به ویژه اثار اکتشافی از تخت جمشید،اثار یونانی ،اثار دوران اشکانی ،اثار ساسانیان و ...گرداوری شده است.در میان این اثار ،اثار بسیار ارزشمند دیگری مانند مرد نمکی هم وجود دارد.